कसरी सुध्रेला त्रिवि ? डा. दधि अधिकारी आफैंले पाएको सास्तीको जीवन्त चित्रण

त्रि.वि. अन्तर्गत अर्थशास्त्र के.शि.वि.ले यो पटकको पीएचडी कक्षा अन्तर्गतको डिजिटल ईकोनोमिक्स भन्ने विषयको केहि अंश पढाउने जिम्मेवारी मलाई दिएको छ । यो मौका दिएकोमा विभाग र विभागीय प्रमुख डा. शिब अधिकारी (Shiva Adhikari) प्रति आभारी छु ।

तर डिजिटल ईकोनोमिक्सको पढाई सुरु गर्दै गर्दा त्रि.वि.को डिजिटलाईजेसन प्रक्रिया भने उदेक लाग्दो छ । आज मैले गर्नु परेको दौडधुप, त्रि.वि. अन्तर्गतका विभाग र क्याम्पसका अस्तव्यस्तता, गैर जिम्मेवार जवाफ, केन्द्र देखि विभाग र क्याम्पस सम्म कोअर्डिनेसनको अभावले २१ औं सताब्दीको प्रविधिको युगमा पनि किन हामी यस्तो छौं भन्ने महशुस भयो ।

आफूले पढेको र पढाएको विश्व विद्यालयको यो अवस्थामा कसरी सुधार गर्न सकिन्छ भन्ने मनसायले मैले आज भोगेको समस्या र केहि समाधानका उपाय यहाँ लेख्न चाहन्छु । मेरो यो छोटो विचार कसै प्रति दोष दिने वा खुईल्याउने मनसायले नभएर विश्व विद्यालयमा रहनु भएका अग्रज र मेरा आफ्नै साथीहरुलाई मेरो अनुभवको आधारमा सुधार गर्नु पर्ने क्षेत्र र चालिनु पर्ने केहि कदमहरुको बारेमा विचार साझा गर्नु हो ।

पहिले समस्याको कुरा गरौं, अहिले त्रि.वि.ले एम.ए. दोश्रो सेमेस्टरको परिक्षाकोलागि परिक्षा फाराम भर्न सूचना प्रकाशित गरेको छ । सूचना डिन कार्यालयको वेबसाईटमा राखेको छ र सोहि सूचना क्यापसले आफ्ना विद्यार्थीलाई पनि ईमेलमा पठाएको छ । ईमेलमा स्पष्ट रुपमा के लेखेको छ भने विद्यार्थीले उक्त वेबसाईटबाट फाराम डाउनलोड गरेर, फाराम भरेर रु.१५०० तिरी फाराम सम्बन्धित क्याम्पसमा बुझाउनु पर्ने छ । यहाँ ख्याल गर्नु पर्ने कुरा के हो भने फाराम भौतिक रुपमै क्याम्पसमा बुझाउन भनिएको छ । रु.१५०० कुन बैंक र कुन खातामा बुझाउने हो स्पष्ट छैन । सूचनामा दिएको खाता नम्बरले विद्यार्थी लाई झुक्यउन सक्छ । सूचनामा दिएको खाता नम्बर सम्बन्धित क्याम्पसले विद्यार्थीबाट लिएको पैसा जम्मा गर्नको निमित्त हो भन्ने जानकारी दिन्छ ।

मैले मेरी श्रीमतीको एम.ए. अंग्रजी दोश्रो वर्षको फाराम भरिदिनु पर्ने थियो । त्यसैले क्याम्पसले पठाएकाृ सूचनाको आधारमा फाराम डाउनलोड गरि पाटन क्याम्पस गएँ । परिक्षा शाखामा सम्बन्धित कर्मचारी हुनु हुँदो रहेनछ (उहाँ जाँचको इनभिजिलेट हुनु हुँदो रहेछ) । त्यसै व्यवस्थापन संकयको परिक्षामा बस्ने एकजना म्याडमलाई फाराम कहाँ बुझाउने भनेर सोधें । उहाँले डाउनलोड गरेको फाराम बुझाउन पाईंदैन । यहाँबाट हार्ड कपी लिएर जानुस र भरेर ल्याउनुस भन्नु भयो । मैले हरियो रंगको एउटा फाराम लिएँ । अनि पैसा कति बुझाउनु पर्ने भनेर पनि सोधे । उहाँलाई त्यो कुरा थाहा रहेनछ ।

म मानविकीकै परिक्षा शाखामा बस्ने म्याडमलाई खोज्दै उहाँले ईनभिजिलेसन गरि राखेको कोठामा पुगें । तर उहाँले हामीले हार्ड कपि फाराम लिने गरेका छैनौ । अनलाईन नै भर्ने हो भन्नु भयो । पैसा रु १५०० नै त होला भन्नु भयो ।मैले अनलाईन फाराम भर्ने वेबसाईट कुन हो त भनेर सोधे । उहाँले भित्तामा टाँसेको सूचनामा छ भन्नु भयो । तर सो सूचना त्यहि डिन कार्यालयको सूचना थियो जहाँ फाराम भौतिक रुपमै बुझाउने लेखिएको छ ।

फाराम भर्ने कुरा अस्पष्ट भए पछि मैले डिन कार्यालयमा फोन गरें । डिन कार्यलयमा एक त फोन नै उठ्दैन । फोन उठे पनि राम्रो जवाफ पाईंदैन । मलाई पनि त्यस्तै भयो । धेरै पटक फोन गरे पछि मात्र फोन उठ्रयो तर फोन उठाउने लाई फाराम भर्ने प्रक्रिया के हो भन्ने नै थाहा रहेन छ । अन्तमा म फाराम नभरेर नै फर्किएँ । भोलि फेरी एक पटक युद्धमा होमिने विचार छः फाराम भर्ने युद्ध ।

एउटा सामान्य फाराम भर्ने कुरामा हामीहरुको यो अवस्था छ भने हाम्रो डिजिटाईजेसनको प्रक्रिया के होला? अनुमान गर्न सकिन्छ । यो फाराम भर्ने पक्रियाकै सन्दर्भमा निम्न कार्य गर्दा राम्रो हुन्थ्यो ।

१. प्रत्येक सेमेस्टरका विद्यार्थीको ईमेल र फोन क्याम्पसले राख्ने । फाराम भर्दा ईमेल र फोन मागिएको हुन्छ । ति ईमेल र फोनको लिस्ट बनाई राख्ने ।

२. फाराम भर्ने सुचना र फाराम कहाँ भर्न सकिन्छ भन्ने लिङ्क संगै पठाउने ।

३. अनलाईन फारामको व्यवस्था गर्ने (यहाँ धेरै ठाऊँमा पीडीएफ फाईल राखेर अनलाईन भन्ने चलन छ) । उक्त फाराममा आवश्यक जानकारी भर्ने ठाऊँ मात्र नभएर फोटो अपलोड गर्ने र कार्डबाट पैसा तिर्ने व्यवस्था पनि मिलाउने ।

४. यदि कसैलाई अनलाईन फाराम भर्ने सुविधा नहुने भए क्याम्पसमा नै गएर फाराम भर्ने व्यवस्था मिलाउने ।

५. अझ सजिलोको लागि त एक पटक भर्ना भैसकेका विद्यार्थीलाई बर्षेनी यत्रो लामो फारम भर्ने झंझट नै नदिनु पर्ने । अनलाईनमा नै विद्यार्थीको एउटा पेज बनाउने र जाँच दिनु पर्ने विषय छनौट गरेर र पैसा तिरे पछि फाराम स्वतः भरिनु पर्ने ।

अन्त्यमा, त्रि.वि.मा डिजिटाईजेसन गर्न अझ धेरै बाँकी छ । डिजिटाईजेसन गर्नको निमित्त धेरै खर्च लाग्दैन खाली भिजन (डिजिटाईजेसन मार्फत के गर्न सकिन्छ र आवश्यक्ता के हो भन्ने थाहा हुनु पर्यो) र तत्परता चाहियो ।अहिलेको सन्दर्भमा एम ए दोश्रो सेमेस्टरको फाराम अनलाईन भर्ने हो वा हार्ड कपी बुझाउनु पर्ने हो थाहा पाउन पाए कृतज्ञ हुने थिएँ । अनलाईन भर्ने हो भने त्यो वेबसाईट कहाँ छ भन्ने जानकारी र हार्ड कपी बुझाउनु पर्ने हो भने सम्बन्धित क्याम्पसलाई सोहि अनुसार निर्देशन दिएमा आभारी हुने थिएँ ।

प्रस्तुत आलेख त्रिभुवन विश्वविद्यालय अर्थशास्त्र विभागका उपप्राध्यापक डा. दधि अधिकारीको फेसबुकबाट साभार गरिएको हो ।